44 – از امام صادق علیهالسلام منقول است که فرمود: «کل عین ساهرة یوم القیامة الا ثلاث عیون: عین سهرت فى سبیل الله، و عین غضت عن محارم الله، و عین بکت من خشیة الله»؛ یعنى هر چشمى در روز قیامت بیدار است به استثناى 3 چشم: چشمى که در راه خدا بیدار بماند، چشمی که از آنچه حرام شده است، بسته ماند و چشمى که از ترس خدا گریه کند.(1).
45 – جعفر بن على بن حسن از جدش حسن بن على از عباس بن عامر از جابر از ابىعبیدهى حذاء، از أبىجعفر از امام صادق علیهالسلام نقل مىکند که فرمود: قول خداوند که مىفرماید: «تتجافى جنوبهم عن المضاجع» شاید پندارى که درباره کسانى است که شب را نمىخوابند؟ گوید: گفتم خدا و رسولش و فرزند رسولش داناترند. فرمود: «لابد لهذا البدن أن تریحه حتى یخرج نفسه، فاذا خرج النفس استراح البدن، و رجع الروح، و فیه قوة على العمل، فانما ذکرهم «تتجافى جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفا و طمعا» أنزلت فى أمیرالمؤمنین علیهالسلام و أتباعه من شیعتنا، ینامون فى اول اللیل، فاذا ذهب ثلثا اللیل أو ما شاء الله فزعوا الى ربهم راغبین مرهبین طامعین فیما عنده، فذکرهم الله فى کتابه، فأخبرک الله بما أعطاهم أنه أسکنهم فى جواره و أدخلهم جنته و آمن خوفهم و أذهب رعبهم»؛ یعنى براى بدن چارهاى نیست جز این که به خواب رود، تا این که روح از بدنش مفارقت نماید. پس هنگامى که نفس خارج شد بدن استراحت مىکند و روح باز مىگردد و در آن نیروى دوبارهاى براى عمل ایجاد مىشود. پس به درستى که نص شریف که مىفرماید: «تتجافى جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفا
**سیماى متهجدین، ص: 91@
و طمعا» در مورد امیرالمؤمنین علیهالسلام و پیروان آن حضرت از شیعیان ما نازل شده که در اول شب خوابیده و هنگامى که یک سوم یا آنچه خواست پروردگار است گذشت به درگاه پروردگارشان مىشتابند در حالى که طالب و ترسان و به آنچه نزد اوست طمع مىورزند. لذا خداوند ایشان را در کتابش یاد نموده است و پروردگار به تو اعلان نموده که ایشان را در قرب و همسایگى خویش جاى داده و ایشان را به بهشتش وارد مىسازد و از ترس ایمنشان ساخته و وحشت را از ایشان مىبرد.
گوید: گفتم فدایت شوم، اگر من در آخر شب برخیزم، چه بگویم؟ فرمود: بگو «الحمدلله رب العالمین و اله المرسلین، و الحمدلله الذى یحیى الموتى و یبعث من فى القبور، فانک اذا قلتها ذهب عنک رجز الشیطان و وسواسه»؛ یعنى هرگاه این ذکر را بگویى کید و وسوسهى شیطان از تو دور مىشود.(2).
46 – أبىبصیر از امام صادق علیهالسلام از پدرانش نقل مىکند که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: «فى الجنة غرفا یرى ظاهرها من باطنها، و باطنها من ظاهرها، یسکنها من امتى من أطاب الکلام، و أطعم الطعام، و أفشى السلام، و أدام الصیام، و صلى باللیل و الناس نیام»؛ یعنى در بهشت غرفههایى است که ظاهر آنها از باطن آنها و باطن آنها از ظاهر آنها دیده مىشود، ساکن مىشوند در آنها از امت من افرادى که کلام پاکیزه دارند، اطعام طعام مىکنند و سلام را اظهار مىکنند و در روزه گرفتن مداومت مىنمایند و نماز شب مىخوانند در حالى که مردم در خواب هستند. على علیهالسلام فرمود: «یا رسول الله و من یطیق هذا من امتک»؛ یعنى اى رسول خدا! چه کسى از امت تو طاقت این اعمال را دارد! حضرت رسول صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: «یا على أو ما تدرى ما أطابة الکلام!؟ قال: اذا أصبح و
**سیماى متهجدین، ص: 92@
أمسى سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله، و الله اکبر عشر مرات، و اطعم الطعام نفقة الرجل على عیاله، و أما ادامة الصیام فهو أن یصوم الرجل شهر رمضان و ثلاثه أیام فى کل شهر یکتب له صوم الدهر، و أما الصلوة باللیل و الناس نیام فمن صلى المغرب و العشاء الاخرة، و صلاة الغداة فى المسجد فى جماعة فکانما احیاء اللیل کله، و افشاء السلام أن لا یبخل بالسلام على أحد من المسلمین»؛ یعنى اى على! نمىدانى پاکیزه کردن کلام چیست؟ به موقع صبح و عصر «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» را ده بار بگوید، و اطعام طعام این است که مرد مخارج زندگى خانوادهاش را تأمین کند، و مداومت در روزه این است که شخص ماه رمضان، و سه روز از هر ماه را روزه بگیرد، [در این صورت] برایش روزهى دهر نوشته مىشود و اما نماز شب در حال خواب بودن مردم؛ هر کس نماز مغرب و عشا بخواند و نماز صبح را با جماعت در مسجد برگزار کند، مثل این است که همه شب را شب زندهدارى کرده است و افشاى سلام این است که در سلام کردن به هیچ مسلمانى بخل نورزد.(3).
1) نفس المصدر ج 1 ص 343.
2) علل الشرایع ج 2 صص 53 و 54.
3) معانى الاخبار صص 250 و 251.
