نماز و زکات داراى آدابى هستند که هنگام انجام دادن آنها، این آداب را باید رعایت کرد تا آثار و برکات مختلفى که پیشتر ذکر شد بر آن مترتب گشته و بهره ورى مؤمنان از این دو فریضه افزون تر گردد. این آداب عبارتند از:
1. اول آن که براى خدا باشد
در نماز و زکات باید از غرور، خودپرستى، و هر انگیزه غیرالهى دیگر پرهیز کرد؛ قرآن مى فرماید:
اَلَّذینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللهِ وَ تَثْبیتاً مِنْ اَنْفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ…(1).
کسانى که اموالشان را در راه خوشنودى خدا انفاق مى کنند مانند دانه اى است که در زمین شایسته اى بروید.
منظور این است که زکات در صورتى قبول مى شود که تنها انگیزه انجام آن رضاى خدا باشد.
2. توأم با ایمان باشد
از شرایط مهم پذیرش نماز و زکات ایمان است. هیچ عمل عبادى و از جمله نماز و زکات از انسان غیرمؤمن پذیرفته نمى شود.
3. تحت ولایت پیامبر و اهل بیت او باشد
یعنى انسان نمازگزار و پرداخت کننده زکات علاوه بر ایمان و اخلاص باید دوستدار اهل بیت نیز باشد.
4. عاشقانه باشد
نماز و زکات اگر همراه با عشق و محبت نباشد لذتى در آن نیست بنابراین باید آن را با رغبت و شوق انجام داد: و این عمل باعث بخشش گناهان مى شود. کسى که بدون رضایت زکات را مى پردازد نسبت به سنت پیامبر جاهل بوده و اجر پاداش عمل خود را کم نموده و پشیمانى اش طولانى خواهد بود. بنابراین اثر راستین و توقع لازم از عبادات آن گاه حاصل مى شود که این عبادات با میل و رغبت و همراه با عشق انجام مى گیرد.
یکى از آدابى که باید در عبادت رعایت شود این است که لازم است عبادات را کامل و درست انجام داد و آن را کم و کسر نکرد؛ به اصطلاح نباید در عبادت دزدى کرد. در روایتى پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم فرموده است:
اسرق الناس من سرق من صلاته.
دزدترین مردم کسى است که از نمازش بدزدد.
و همچنین زکات را باید با کیفیت عالى پرداخت که قرآن کریم مى فرماید:
از چیزهاى پاکیزه انفاق کنید.
1) سوره بقره، آیه 265.
