اذان در اسلام به دو صورت انجام مى شود
1- براى انجام فریضه نماز
2- براى اعلام وقت و احضار مردم به مراکز عبادى و نیایش و روایات فضیلت که در باب اذان وارد شده است ظاهر امر این است که منطبق بر شق دوم آن بوده باشد که جنبه عمومى و همگانى دارد البته غیر از موارد مذکور در برخى از جاها بطور استحبابى به عنوان یاد الهى در فقه اسلامى وارد شده است از قبیل اینکه به گوش راست نوزاد اذان گفته شود و به گوش چپ او اقامه قرائت گردد.(1) یا افرادى که سوء خلق پیدا کرده اند به گوش آنان اذان گفته شود.
این مورد اخیر از جمله مطالبى است که در طب امروز هم تحت عنوان معالجه از راه روان مورد استفاده قرار گرفته است که مریض را
**سیرى در اسرار نماز، ص: 15@
بوسیله عوامل روانى معالجه مى کنند یکى از علماى نکتهسنج در این باره مى گوید: «کسى که چهل روز خود را در بدخلقى و سوء اخلاق جا زده است از نظر زندگى به خواب فرو رفته است به وسیله اذان او را بیدار نمائید.»(2).
یا این که در خانه و منزل اذان گفتن موجب فراوانى برکت، و نزول رحمت الهى است.
اینها چند نمونه از مواردى است که نص و روایتى درباره آنها وارد شده است.
ولى اذان پشت سر مسافر گفتن که امروزه متداول و سر زبانها است مدرک و مستند صحیح روایتى ندارد.(3).
1) عن الصادق (ع) المولود اذا ولد یوذن بأذنه الیمنى و یقاوم بأذنه الیسرى مرحوم بحر العلوم گوید و استفتح المولود بالأذان یعصم من طوارق الشیطان اذن بیمناه و بالیسرى أقم کى یقرع الأذنین بطیب الکلم.
2) صاحب جواهر در بحث اذان.
3) مدرک پیشین بحث أذان.