از امام ششم (ع) روایت شده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) تصمیم گرفت خانهها و منازل کسانى که (بدون عذر و بهانه) به نماز جماعت حاضر نمىشوند و نماز خود را در منازل به پا مىدارند، آتش بزنند…
مردى از همسایگان حضور آن بزرگوار شتافت و عرضه داشت من شب کورى دارم و نمىتوانم بدون راهنما به مسجد برسم و کسى را نمىیابم که مرا به آن هدایت کند، حضرت فرمودند اگر مىتوانى تا مسجد طنابى بکش و به کمک آن خود را به جماعت برسان…(1).
3- پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) با همسایگان مسجد پیمان بسته بود که حضور در نماز جماعت را ترک نکنند و درباره کسانى که عامدا و
**سیرى در اسرار نماز، ص: 51@
بدون جهت نماز جماعت را ترک مىکنند. به على (ع) مأموریت داده بود که خانههاى چنین افرادى را به سرشان ویران کند!»(2).
با توجه به معانى و مضامین احادیث دیگر که در این باره صادر شده است کمال اهمیت نماز دسته جمعى روشن مىگردد گرچه برخى از روایات باز روى شرایط و مقتضیات خاص اجتماعى و اعتقادى عصر رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) صادر گشته است و نمىتوان هم اکنون به ظاهر آنها اکتفا و عمل نمود ولى در عین حال موقعیت و اهمیت شایان توجه نماز جماعت را مىرساند و اثبات مىکند چه راز عظیمى در این دستور اکید اسلامى نهفته شده است که پیامبر بزرگوار اسلامى (صلی الله علیه وآله وسلم) تا این حد به این عمل مستحبى اهمیت مىداده است و شاید آن روز کیان و پایدارى اسلام و مسلمین و دوام و بقاى آنان نیازمند برپائى نمازها به صورت جماعى و دسته جمعى بوده است و نوعى نمایش قدرت و حضور در صحنهى دفاعى مسلمانان و کارزار تلقى مىشده است و این نمازهاى جمعى هستهى اولیه دیگر احکام و فرائض را تشکیل مىداد و اصولا فرائض اسلامى، آن چنان با مفاهیم اجتماعى و انسانى آمیخته شدهاند که تفکیک آنها از همدیگر آسان نمىباشد وقتى نماز به صورت انفرادى انجام مىپذیرد تقریبا آن مفهوم اجتماعى و جنبه سازندگى عمومى خود را از کف مىدهد.
و از طرفى معانى و الفاظ سوره حمد که در آغاز نماز، نیایش اصلى
**سیرى در اسرار نماز، ص: 52@
را ترتیب مىدهد، عبارات اصلى و شاه بیتهاى آن بیشتر با کلماتى اداء مىشود که غیر از خود شخص نمازگزار را نیز شامل مىشود (متکلم مع الغیر) مانند:
نعبد: ما عبادت مىکنیم.
نستعین:ما از تو استمداد مىکنیم.
«اهدنا الصراط المستقیم»: ما را به راه راست هدایت فرما
یا در پایان نماز
السلام علیکم: سلام، سلام بر همهى شما باد!
اینگونه جملات و عبارات در نمازهاى دسته جمعى و جماعت مصداق واقعى و عینى را بهترى پیدا مىکند تا نمازهاى فردى و تک نفرى.
1) کتاب الجواهر، باب الصلوة، ص 611.
2) همان کتاب، ص 612، چاپ جدید.
