محدثان هر دو گروه شیعه و سنى برآنند که رسول خدا صلى الله علیه و آله دو میراث گرانبها از خود به جاى گذاشته و همه مسلمانان را به پیروى از آنان دعوت نموده و سعادت و هدایت مردم را در گرو تمسک به آن دو دانسته است، یکى کتاب خدا (قرآن) و دیگرى اهل بیت و
**سجده بر تربت یا نهایت تواضع در پیشگاه خداوند، ص: 49@
عترت خویش.
در این جا به عنوان نمونه، برخى از احادیث یاد شده را از نظر مىگذرانیم:
1. ترمذى در صحیح خود از جابر بن عبدالله انصارى و او از رسول خدا صلى الله علیه و آله چنین روایت مىکند (1):
«اى مردم، من در میان شما دو چیز را به جاى مىگذارم که بدانها تمسک جویید، هرگز گمراه نخواهید شد، کتاب خدا و عترت خودم.»
2. همچنین ترمذى در کتاب یاد شده چنین مىنگارد:
«قال رسول الله صلى الله علیه و آله: إنى تارک فیکم ما إن تمسکتم به لن تضلوا بعدى أحدهما أعظم من الآخر: کتاب الله حبل ممدود من السماء إلى الأرض و عترتى أهل بیتى و لن یتفرقا حتى یردا على الحوض، فانظروا کیف تخلفونى فیهما». (2).
«پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: من در میان شما دو چیز را به جاى خواهم گذاشت که اگر بدانها تمسک نمایید، هرگز
**سجده بر تربت یا نهایت تواضع در پیشگاه خداوند، ص: 50@
پس از من گمراه نخواهید شد، و یکى از آنها بر دیگرى برترى دارد، کتاب خدا که بسان رشته اتصال میان آسمان و زمین است و عترت و اهل بیت من، آنان هرگز از یکدیگر جدا نخواهند گشت تا در کنار حوض کوثر به من برسند، پس بنگرید چگونه پس از من با آن رفتار خواهید نمود.»
3. مسلم بن حجاج در صحیح خود از پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله چنین روایت مىنماید:
«ألا أیها الناس فإنما أنا بشر یوشک أن یأتى رسول ربى فأجیب و انا تارک فیکم ثقلین أولهما کتاب الله فیه الهدى و النور فخذوا بکتاب الله واستمسکوا به فحث على کتاب الله و رغب فیه ثم قال: و أهل بیتى أذکرکم الله فى أهل بیتى أذکرکم الله فى أهل بیتى أذکرکم الله فى أهل بیتى». (3).
«اى مردم، من بشرى هستم که نزدیک است فرستادهى خدا (قابض الأرواح) به سراغم بیاید و من به او پاسخ دهم، و من در میان شما دو یادگار گرانبها به جاى مىگذارم، یکى از آنها کتاب خدا است که نور و هدایت را در بر دارد، به کتاب خدا تمسک نمایید، آنگاه پیامبر
**سجده بر تربت یا نهایت تواضع در پیشگاه خداوند، ص: 51@
مردم را به قرآن ترغیب نمود و چنین افزود: و اهل بیت من، شما را به اهل بیت سفارش مىکنم، شما را به اهل بیت سفارش مىکنم، شما را به اهل بیت، سفارش مىنمایم.»
4. گروهى از محدثان اسلامى از پیامبر گرامى روایت نمودهاند که فرمود:
«إنى تارک فیکم الثقلین کتاب الله و أهل بیتى و إنهما لن یفترقا حتى یردا على الحوض». (4).
«من در میان شما دو یادگار سنگین و گرانبها به جاى مىگذارم: یکى کتاب خدا قرآن و دیگرى اهل بیتم، و این دو هرگز از یکدیگر جدا نخواهند گشت تا در روز رستاخیز در کنار حوض کوثر به من برسند.»
لازم به تذکر است که احادیث اسلامى در این زمینه، بیش از آن است که در این نوشتار بگنجد و محقق برومند سید میرحامد حسین، اسناد این روایت را در کتاب «عبقات الأنوار» که در شش جلد به چاپ رسیده است، گردآورى نموده.
در پرتو روایات یاد شده، به روشنى معلوم مىگردد که تمسک
**سجده بر تربت یا نهایت تواضع در پیشگاه خداوند، ص: 52@
به اهل بیت پیامبر و پیروى از آنان، در کنار کتاب خدا و سنت رسول گرامى، از ضروریات اسلام است و رها نمودن سخنان عترت، موجب ضلالت و گمراهى مىباشد.
اینک سؤالى که در برابر ما خودنمایى مىکند این است که عترت پیامبر که اطاعت از آنان، به فرمان رسول خدا بر ما واجب گردیده، چه کسانى هستند؟ و لذا به منظور روشن شدن این مسأله، با استناد به روایات اسلامى به بررسى معناى عترت پیامبر صلى الله علیه و آله مىپردازیم.
1) صحیح ترمذى، کتاب المناقب، باب مناقب اهل بیت النبى، ج 5، طبع بیروت، ص 662، حدیث 3786: «یا أیها الناس انى قد ترکت فیکم ما إن أخذتم به لن تضلوا؛ کتاب الله و عترتى أهل بیتى».
2) مدرک سابق، ص 663، حدیث 3788.
3) صحیح مسلم، جزء 7، باب فضائل على بن ابىطالب، ط مصر، صفحهى 122 – 123.
4) مستدرک حاکم، جزء 3، ص 148، الصواعق المحرقه، باب 11، فصل اول، ص 149 و قریب بدین مضمون نیز در کتابهاى یاد شده در زیر به چشم مىخورد: مسند احمد، جزء 5، ص 182 و 189؛ کنزالعمال، جزء اول، باب الاعتصام بالکتاب و السنة، ص 44.
