«واصبر لحکم ربک فانک باعیننا و سبح بحمد ربک حین تقوم، و من اللیل فسبحه و ادبار النجوم»؛ یعنى:اى رسول! بر حکم خدا صبر کن که تو منظور نظر مایى و چون برخیزى، به ستایش خداى خود تسبیح گوى، و از شبانگاه هم پارهاى به تسبیح خدا پرداز و هنگام فرو رفتن ستارگان هم تسبیح خداگو.
در تفسیر قمى در ذیل جملهى «و سبح بحمد ربک حین تقوم» آمده که امام فرمود: «منظور از آن تسبیح در نماز شب و منظور از جملهى «فسبحه» خود نماز شب است»(1).
در تفسیر نمونه نیز با بیانى شیوا به تفسیر این دو آیه شریفه پرداخته شده است بدین مضمون که:
«و از آنجا که راز و نیاز با خدا و نیایش و عبادت او تسبیح و تقدیس ذات پاک او، به انسان آرامش و نیرو مىبخشد به دنبال دستور صبر، مىفرماید: «هنگامى که بر مىخیزى تسبیح و حمد پروردگارت را به جا آور» و «و سبح بحمد ربک حین تقوم». هنگامى که
**سیماى متهجدین، ص: 68@
سحرگاه براى عبادت و نماز شب برمىخیزى، هنگامى که از خواب براى ادامه فریضه نماز واجب برمىخیزى، هنگامى که از هر مجلس و محفلى برمىخیزى، حمد و تسبیح او کن.
مفسران در این آیه تفسیرهاى گوناگونى دارند؛ ولى جمع میان همهى اینها نیز ممکن است؛ چه در سحرگاه براى نماز شب و چه بعد از خواب براى اداى فریضه و چه بعد از قیام از هر مجلس باشد. آرى روح و جانت را به تسبیح و حمد خدا نور و صفا ببخش، زبانت را به ذکر او خوشبو کن، از یاد او مدد بگیر و براى مبارزه با کارشکنىهاى دشمن آماده شو. بسیارى از مفسران جملهى «و من اللیل فسبحه» را به نماز شب تفسیر کردهاند.
به هر حال عبادت و تسبیح و حمد خدا در دل شب، و در آغاز طلوع فجر، لطف و صفاى دیگرى دارد و از تظاهر و ریا دورتر است و آمادگى روحى براى آن بیشتر مىباشد؛ چرا که کارهاى مشغول کنندهى زندگى روزانه تعطیل است، استراحت شبانه به انسان آرامش بخشیده، قال و غوغا فرو نشسته و در حقیقت همزمان با وقتى است که پیامبر به معراج رفت و در مقام «قاب قوسین» در آن خلوتگه راز قرار گرفت و با خداى خود به راز و نیاز پرداخت.(2).
1) تفسیر المیزان ج 19 صص 23 و 24.
2) تفسیر نمونه ج 22 صص 466 تا 469.
