اکنون که اهمیت نماز اول وقت و فضیلت آن و برخى مسائل را دانستید، این را هم بد نیست بدانید که مواردى از این دستور یعنى استحباب نماز در اول وقت استثناء شده که در این موارد بهتر است نماز را از اول وقت تأخیر اندازند و این موارد که از روى کتاب عروة الوثقى و برخى دیگر از کتابها ترجمه شده ذیلا مىخوانید:
اول – نماز ظهر و عصر و صبح براى کسى که مىخواهد نافله یآنها را بخواند، که چون وقت نافله یاین سه نماز قبل از نماز است، اگر کسى بخواهد نافله یآنها را بخواند در آغاز باید نافلهها را بخواند، همانگونه که قبلا ذکر شد.
دوم – کسى که نماز قضا دارد و بخواهد اول وقت نماز قضا بخواند مىتواند اول نماز قضا را بخواند و سپس نماز ادا.
سوم – کسى که اول وقت به خاطر عذرى که دارد ناچار است با تیمم نماز بخواند ولى اگر صبر کند مىداند و یا امید دارد که تا آخر وقت عذرش برطرف شده و با وضو یا غسل نماز بخواند.
چهارم – کسى که تحت فشار دفع بول یا غائط است و در همین حال وقت نماز داخل شده، براى چنین کسى بهتر آن است که نماز را از اول وقت به تأخیر اندازد و پس از این که بول و غائط کرد تطهیر کرده نماز بخواند.
پنجم – جایى که در اول وقت به خاطر خستگى یا عجله براى رسیدن به کار ضرورى و مهمى آن نشاط و حضور
**سخنى درباره ی نماز، ص: 53@
قلب لازم را ندارد، ولى اگر صبر کند با تأخیر مىتواند با نشاط بیشتر و حضور قلب نماز بخواند.
ششم – به خاطر انجام نمازى با ثواب و فضیلت بیشتر مىتواند آن را به تأخیر اندازد مانند تشکیل نماز جماعت و یا رفتن به مسجد، و هم چنین براى انجام کار مهمترى از نماز اول وقت مانند برآوردن حاجت برادران ایمانى.
هفتم – در نماز صبح – اگر کسى مشغول نماز شب است و چهار رکعت آن را به جاى آورده و در این هنگام وقت نماز صبح داخل شد که در اینجا بهتر است نماز شب را تمام کند و سپس نماز صبح را به جاى آورد.
هشتم – مسافرى که شتاب دارد به سفر برود، که مىتواند نماز را از اول وقت به تأخیر اندازد.
نهم – زنى که تربیت کودک شیرخوارى را به عهده گرفته و یک جامه یا دو جامه بیشتر ندارد و به خاطر نجس شدن جامهاش به بول کودک ناچار است براى هر نماز بدن و جامهاش را تطهیر کند که براى دشوارى این کار مىتواند نماز ظهر و عصر خود را تا آخر وقت به تأخیر اندازد تا بتواند بدن و جامهاش را در هر روز یک بار تطهیر کند و میان نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا جمع کند.
دهم – زن مستحاضه کثیره که نماز ظهر و عصر را اگر با هم بخواند باید یک غسل کند و هم چنین براى نماز مغرب و عشا نیز یک غسل کند و فاصله میان آنها نیندازد، و اگر فاصله بیندازد باید براى نماز عصر و عشا نیز جداگانه غسل کند، که در این صورت مىتواند براى این که نخواهد براى هر کدام یک غسل کند نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم بخواند.
یازدهم – تأخیر نماز مغرب و عشا از اول وقت براى
**سخنى درباره ی نماز، ص: 54@
کسى که غروب روز عرفه مىخواهد از عرفات به مشعر و مزدلفه برود که مستحب است صبر کند و نماز مغرب و عشا را در مشعر بخواند.
دوازدهم – اگر در جایى است که اول ظهر گرماى شدید و طاقتفرسایى است و انجام نماز براى او سخت است که در اینجا نماز ظهر را تأخیر اندازد تا گرما رفع شود.
سیزدهم – روزهدارى که اول مغرب، گرسنگى و یا تشنگى بر او غلبه کرده و یا جمعى روزهدار به انتظار او هستند تا او در جمع آنها حاضر شود و با او افطار کنند، که در اینجا بهتر آن است نماز مغرب را از اول وقت به تأخیر اندازد.
چهاردهم – مسافرى که اگر بخواهد اول وقت نماز بخواند باید شکسته بخواند ولى مىداند تا آخر وقت به وطن خود و یا جایى که مىخواهد قصد اقامت کند مىرسد که بهتر آن است صبر کند و نماز را تمام بخواند.
