مرا در این ظلمات آن که رهنمایى کرد
نیاز نیم شبى بود و گریهى سحرى
دیلمى در ارشاد القلوب از حضرت رسول صلى الله علیه و آله و سلم روایت کرده که فرمود: «هیچ مؤمنى نیست که از چشمش به قدر بال مگسى اشک بیرون آمده و به صورتش برسد مگر آن که خداى تعالى او را بر آتش جهنم حرام مىکند.»(1).
و باز از آن رسول گرامى روایت شده که فرمود: «چشمى که از خوف خداى تعالى گریه کند آتش را نخواهد دید.»(2).
و باز از آن سرور مروى است که فرمود: «هیچ قطرهاى نزد خدا محبوبتر از قطرهى اشکى نیست که از خوف خداى تعالى از چشم بیرون آمده باشد و از قطرهى خونى که در راه خدا ریخته باشد و هیچ بندهاى نیست که از خوف خداى تعالى بگرید مگر آن که خداى تعالى او را از شراب بهشتى رحمتش سیراب مىگرداند و گریهى او را به خنده و سرور در بهشت تبدل مىکند و اطرافیان او را مورد مرحمت قرار مىدهد؛ هر چند بیست هزار نفر باشند. هیچ چشمى از خوف خدا پر از اشک نمىشود مگر آن که خداوند پیکرش را بر آتش حرام مىکند و اگر اشک از دیدگانش جارى شد و به رخساره اش رسید آن رخساره هرگز فقر و خوارى نمىبیند و اگر بندهاى در میان امتى بگرید هر آینه خداى تعالى آن امت را به خاطر گریهى او نجات مىبخشد.»(2).
هم چنین فرمود: «کسى که از گناهى بگرید آمرزیده شود و کسى که از ترس آتش بگرید خداى تعالى از آن پناهش دهد و کسى که به شوق بهشت بگرید خداى تعالى او را
**سیماى متهجدین، ص: 40@
در بهشت جاى دهد و براى او ایمنى از وحشت بزرگ نوشته مىشود و کسى که از خوف خداى تعالى گریه کند خداى تعالى او را با پیامبران و راستان و شهیدان و صلحاء محشور مىکند و اینها رفقاى خوبى مىباشند.»(2).
و هم چنین از پیامبر نقل شده که فرمود: خداى تعالى چون بندهاى را دوست داشت دل او را از اندوه نالان مىکند که خداى تعالى هر دلى را که اندوهگین باشد دوست مىدارد و کسى که از خوف خدا بگرید به آتش نمىرود تا آن شیر دوشیده شده دوباره به پستان بازگردد.»(3).
در واقع پیامبر عظیم الشأن با این جملهى نورانى به ما عاصیان تعهد مىدهند که اگر منظور و مقصودمان از گریه فقط و فقط خدا و رضایت او باشد حتما مورد توجه قرار گرفته و مشمول رحمت بىمنتهاى الهى قرار خواهیم گرفت.
چنانچه فرمودهاند: «گریه از خوف خداى تعالى کلید رحمت و نشانهى پذیرش و مستجاب شدن دعا است.»(3) و نیز فرمودهاند: «هنگامى که بنده از خوف خدا گریه کرد گناهان از او همچون برگ درخت مىریزد. پس چون روزى مىشود که از مادر زاییده شده است.»(3).
و اما چگونه مىتوان دریافت که گریه مورد توجه قرار گرفته و آیا به هدف اجابت رسیده است یا نه؟ در این زمینه روایت زیبایى از صادق آل محمد صلى الله علیه و آله و سلم به ما رسیده که فرمود: «همین که پوست بدنت جمع شد و چشمهایت اشک ریخت و قلبت تپید پس به هوش باش به هوش! که مقصد و مقصودت مورد توجه قرار گرفته است.»(3).
**سیماى متهجدین، ص: 41@
آنچه مسلم است رسیدن به این حالت وصف ناپذیر از الطاف بىکران الهى است که شامل هر بنده رو سیاهى که بخواهد مىفرماید و امید است ما عاصیان بیچاره نیز مشمول الطاف واسعه آن جمیل قرار بگیریم. «ان شاء الله»
سوز دل، اشک روان، آه سحر، نالهى شب
این همه از نظر لطف شما مىبینم
کس ندیدست چو مشک ختن و ناقهى چین
آنچه من هر سحر از باد صبا مىبینم
و سخن در این بحث فراوان است و روایات زیادى در این باب به ما رسیده است که جهت جلوگیرى از اطالهى کلام از ذکر بقیهى آنها خوددارى مىشود.
1) رساله لقاء الله ص 143.
2) رساله لقاء الله صص 146 – 148.
3) رساله لقاء الله صص 148 و 149.
