امام سجاد در مورد نماز و نیایش و چگونگى انجام و شناخت رهآورد انسانپرور آن فرمود:
«فأما حق الصلاة فأن تعلم أنها وفادة الى الله،
و أنک قائم بین یدى الله، فاذا فعلت ذلک کنت خلیقا أن تقوم فیها مقام العبد الذلیل الراغب الراهب…؛» (1).
حق نماز بر تو آن است که بدانى به وسیلهى آن به ضیافت خدا مىروى، و در
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 136@
پیشگاه او مىایستى؛ پس هنگامى که این را دانستى شایسته است که بسان بندهاى فروتن و خواهان و ترسان و امیدوار و بینوا و گریان و بزرگ دارندهى خدا، با نهایت آرامش و وقار و زیبایى در سخن و با تقاضاى آزادى از آتش دوزخ به خاطر گناهان، نمازت را با جان و دل به پا دارى و حقوق و مرزهاى آن را رعایت نمایى.
و نیز از شکوه و عظمت نماز و نیایش در منطق و منش خاندان پیامبر چنین آورده است که:
«ان عمتى زینب کانت تؤدى صلواتها الفرائض و النوافل… من قیام، عند سیر القوم بنا من الکوفة الى الشام، و فى بعض المنازل کانت تصلى من جلوس. فسألتها عن سبب ذلک؟»
هنگامى که سپاه استبداد ما را از کوفه به سوى شام مىبرد، عمهام زینب علیهاالسلام نمازهاى واجب و مستحب خود را ایستاده مىخواند، اما در برخى از منزلگاهها دیدم نشسته نماز مىخواند. از او، راز آن را پرسیدم، که فرمود:
«أصلى النوافل من جلوس لشدة الجوع و الضعف،
و ذلک لأنى منذ ثلال لیال أوزع ما یعطوننى من الطعام على الأطفال، فالقوم لایدفعون لکل منا الا رغیفا واحدا من الخبز فى الیوم و اللیلة!» (2).
به خاطر فشار گرسنگى و ناتوانى جسمى، نمازهاى نافلهام را نشسته مىخوانم، چرا که اینک سه شبانهروز است که سهم اندک جیرهى غذاى و آب خود را میان کودکان کاروان تقسیم مىکنم، چرا که گماشتگان حکومت و پاسداران کاروان، براى هر یک از اسیران در شبانهروز تنها یک تکه نان خشک و اندکى آب مىدهند.
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 137@
1) سیرى در رسالهى حقوق / ج 1 / ص 262.
2) نقدى / زینب الکبرى / صص 59 و 63.
