خصوصیات شخصیتى؛ دورهی چهارده سالگى را دوره بروز حداکثر استعدادها و قدرت یادگیرى و تکامل و رشد شخصیت نامیدهاند و چون قوه تفکر و تعقل رشد کامل مىنماید نوجوان سعى مىکند همه چیز را با منطق و استدلال خود بپذیرد.
**راهبردهاى روانشناختى تبلیغ، ص: 170@
خصوصیات جسمى؛ در دختران بدن شکل واقعى را به خود مىگیرد؛ رشد قد و سینه آخرین مراحل تکمیلى خود را طى مىکنند؛ جسماً قویتر مىگردند و کمتر بیمارى به آنها حمله مىکند. برونگرا مىشوند و به عالم خارج براى کسب تجربیات علاقه خاصى پیدا مىکند، براى پسران این سن را سن انتقال بچگى به نوجوانى باید نامید، صدا دورگه مىشود و احساس مرد شدن مىکند و چاقى مانند قد در دختران به آخرین مرحله خود مىرسد و عضلات قوىتر مىگردند (دو برابر ده سالگى).
خصوصیات رفتارى و روانى؛ پسران بیشتر تقلید بزرگسالان را مىکنند، حتى در فرم لباسها و دختران به میل خود مىخواهند لباس بپوشند و همین امر موجب اختلاف آنها با والدین مىشود، چه میل دارند خریدهاى کوچک پوششى را مانند جوراب و غیره را خودشان انجام دهند و از آنها خوب مواظبت نمایند. علایق آنها بیشتر به ورزش است. (فوتبال، والیبال، پینگ پنگ، شنا و غیره). نامه نوشتن را در این سن رسماً شروع مىکنند. رادیو، تلویزیون مثل سابق جلب توجه نمىکند مگر برنامههاى خاصى، گوش کردن به نوارهاى موسیقى بیشتر توجه آنها را جلب مىکند. به مطالعه علاقه نشان مىدهند، کلکسیون را کم مىکنند، به سینما فقط برای دیدن هنرپیشگان مورد علاقه خود میروند.
دختران بیش از پسران تمایل به معاشرت با جنس مخالف دارند. به طورى که در طرق جلوگیرى از باردارى، سقط جنین و تولید مثل خیلى کنجکاو مىشوند. عدهاى از آنها اولین معاشرت با پسرانى را که از خود بزرگتر باشند شروع مىنمایند؛ ولى عشق آنها به اصطلاح افلاطونى است و بیشتر از دو سه هفته طول نمىکشد.
تعداد خیلى کمى از پسرها تمایل به آشنا شدن با دختران را دارند ولى هر دو جنس علاقه مفرطى به مکالمات تلفنى با جنس مخالف از خود نشان مىدهند به طورى که ساعتها ممکن است با تلفن صحبت کنند.
اشتهاى آنها هنوز زیاد است و موقع خوابیدن را خودش تشخیص مىدهد و بدون تذکر مىرود بخوابد (معمولاً بین ساعت 9 و 11) پسران علاقهاى به رفتن حمام از خود نشان نمىدهند. حتى قبل از خوردن غذا در شستن دستهاى خود تنبلى مىکنند.
**راهبردهاى روانشناختى تبلیغ، ص: 171@
خصوصیات اجتماعى؛ چه در خانه و چه در خارج سعى مىکند از خود گذشت نشان دهد، خوشبختى را براى دیگران مىخواهد؛ به کسب تجربه زندگى علاقمند است. انتقاد و عیبجویى از والدین مىکند ولى زیاد میل ندارد مشاجره نماید، رفتار او با کودکان کمتر از پنج سال خیلى خوب است و میل دارد از آنها مراقبت نماید. دوستان زیادى مىخواهد؛ تمایل به شرکت در انجمنهاى ورزشى، خیریه و پیشاهنگى دارد، سعی میکند به ارزشهاى اجتماعى در این سن بسیار کنجکاو است و مىخواهد همه چیز را بفهمد؛ درست را از نادرست تشخیص مىدهد و به وجدان ایمان دارد؛ اعتماد به نفس دارد؛ از خود میان بینى به تدریج خارج مىشود؛ از تزلزلهاى عاطفى و پنهان کردن احساسها کاسته مىشود. شور و شوق فوقالعادهاى از خود ظاهر مىکند و کمتر اخم مىکند؛ نکاتى را که تا به حال فقط در کتاب مىخواند اکنون در مکالمه استعمال مینماید. شعور خود را بیشتر در کارهاى نو و ابتکار به کار مىاندازند. تشویق در آنها خیلى تأثیر دارد و باعث ظهور استعدادهاى نهفتهی آنها مىگردد. با دوستان سازگارى بهترى دارند. و به عبارت دیگر مىشود گفت یک نوع داد و ستد عاطفى بین آنها برقرار مىگردد. گاهى البته عکسالعملهایى در مقابله با ناملایمات نشان مىدهند ولى بیشتر خود را کنترل مىنمایند. شوخى و متلک گویى رواج دارد از رفتارهاى زشت سعی میکنند دورى مىکنند و به اصطلاح یک نوع خود کنترلى دارند، یعنى حرکات خوب دیگر افراد را تقلید مىکنند و از حرکات زشت آنها دورى مىجویند.
از نظر جنسى دختران بیشتر توجه به اخلاقیات مینمایند و معاشرت جنسی مخالف را با قصد ازدواج شروع مىکنند و به همین جهت معاشرت را با پسرهاى مسنتر از خود آغاز مىنمایند؛ دختران نمىدانند که معاشرت با جنس مخالف ممکن است عواقب وخیمى پیدا کند، این است که والدین باید آنها را راهنمایى کنند.
پسرها برخلاف سابق که بیشتر به اندام دخترها توجه داشتند از این سن توجه را به شخصیت کلى دختر متمرکز مىنمایند؛ ولى معمولاً به خود اجازه وعده گرفتن از دختران بدون مشکلات با والدین را نمىدهند. دختران بیش از پسران نظافت مىکنند؛ هر دو جنس لباسهاى مخصوصى دوست دارند؛ پانزده سالگى اولین سن کار کردن است به همین جهت نوجوانان در این سن به فکر پول در آوردن مىافتند.
خصوصیات رفتارى و روانى؛ روح استقلالطلبى در یک نوجوان پانزده ساله کاملاً
**راهبردهاى روانشناختى تبلیغ، ص: 172@
ظاهر مىشود و به همین دلیل از کلمه «بچه» فوقالعاده بدش مىآید واصرار دارد که تنها به مدرسه رود. از عوامل هیجانى دورى مىکند، کم حوصله است ولى دیر عصبانى مىشود؛ زود رنج است و در او سوء ظن ایجاد مىگردد. حسادت نمىکند؛ چون حس وفادارى و همدردى دارد، نسبت به خواهر و برادر کوچک خود محبت بیشترى دارد و همیشه نزد والدین از آنها حمایت مىکند، براى انتخاب دوست بیشتر به شخصیت او توجه مىکند. از نظر اخلاقى در بهترین سن است، چون در خود احساس نیاز به آداب اخلاقى مىکند. اغلب به خطاهاى خود اعتراف مىکند؛ خیلى کم به تقلب و دزدى و دروغگویى گرایش دارد.
خصوصیات اجتماعى؛ نوجوانان در این سن مایلند به گروه یا اجتماعى پیوسته و به آنها کمک نمایند. به همین دلیل به خانه و مدرسه و اجتماع علاقمند هستند، گاهى از اوقات با والدین در مورد سر و وضع و رفت و برگشت به خانه اختلاف پیدا مىکنند ولى به زودى این اختلاف را حل مىنمایند.
خصوصیات رفتارى و روانى؛ اعتماد به نفس در شانزده سالهها خیلى زیاد مىشود، حس استقلالطلبى آنها افزایش مىیابد، و اولین سنى است که جامعه و والدین براى آنها حقى قائل مىشوند، عواطف و هیجانات آنها ثابتتر از پانزده سالههاست زیرا سازش بهترى دارند و بر احساسات خود مسلط مىشوند، و کج خلق و زود رنج نیستند. افکار نوجوان شانزده ساله منطقىتر مىشود و بیشتر به فکر موقعیت امور تحصیلى و شغلى و غیره مىافتد و تشخیص خوب و بد را از هم مىدهد؛ خیلى وقت شناس و پاى بند اخلاقیات مىشود. در این سن وجدان او بیدارتر مىشود.
خصوصیات اجتماعى؛ در این سن نوجوان مىخواهد هر چه بیشتر دوست پیدا کند و با آنها معاشرت نماید. در این سن در هر دو جنس با هم خیلى صمیمانه مىگردد.3 / 2 پسران و اغلب دختران به کارهاى اجتماعى علاقمند مىشوند. براى معاشرت دوستان را به خانه مىآورند و یا به خانه دوستان مىروند. با مردم خوب برخورد مىکنند؛ فهم و درک آنها خوبست و به قوانین اجتماعى احترام مىگذارند. استقامت نوجوان شانزده ساله در سازش با محیط جدید بهتر از پانزده سالههاست؛ نوجوانان این سن گاهى دوستان را بر خانواده ترجیح مىدهند و همه گونه اسرار را به یکدیگر مىگویند.
**راهبردهاى روانشناختى تبلیغ، ص: 173@
به درس علاقمندتر از سابق مىشوند؛ به خصوص به کارهاى فوق برنامه توجه خاصى مىکنند، کمتر از تکالیف شکایت مىکنند و نسبت به معلمین مؤدبتر از سابق هستند.
نوجوان در این سن اجتماعىتر مىشود، مثل سابق ایراد نمىگیرد. اطاق تنها مىخواهد، گروههایى تشکیل مىدهند که احتیاج به راهنمایى بزرگترها دارد. بحث زیاد مىکنند. مدرسه براى نوجوان چهارده سالهاى که سرشار از هوش و استعداد است بهترین وسیله شگفتن استعدادهاى نهفته نوجوانان است. به علاوه، نقطه عطفى براى ایجاد روابط اجتماعى از راه دوستان و برنامههاى فوق درسى است. اگر محیط مدرسه گرم و مورد علاقه شاگردان باشد و معلمان مهربان و با حوصله باشند، با خیلى از این مشکلات سخت مىتوانند به خوبى روبرو شوند. براى یاد گرفتن دروس خود کمتر از کسى کمک مىگیرند. زیرا آنها معتقدند که خودشان مىتوانند مشکلات خود را حل کنند، از انتقاد والدین در حضور دوستان سخت ناراحت مىشوند.
