یکى از برنامههاى شبانهروزى عبادى و عملى و سازندهى دین- که در اصلاح اندیشه و منش و رفتار فرد و پالایش خانواده و جامعه و بهسازى و بهروزى مدیریت آن، نقش سرنوشتسازى دارد- برنامهى زندگىبخش نماز و نیایش و فرهنگ مترقى و زلال و جارى آن است.
نماز و نیایش، تنها یک کار فردى و یک عبادت شخصى و یک برنامهى معنوى شبانهروزى براى انسان کمالجو و پاکمنش نیست؛ بلکه با وجود جنبههاى گوناگون فردى و شخصى آن، در واژه واژهاش روح توحیدگرایى و دادگسترى، دگر دوستى و مردمخواهى، تعاون و همکارى عادلانه و همدلى و همراهى مترقى و مشارکت ملى و فراملى براى سازندگى اجتماع و اقتصاد و فرهنگ و هنر و برازندگى این جهان و آن جهان موج مىزند، و در ابعاد گوناگون زندگى جامعه و مدیریت آزادمنش آن، نقش معجزهآسا و حیاتى دارد.
نماز راستین و ناب و با شرایط کامل، در انگیزش نمازگزار به رعایت حقوق پدر و مادر،
به رعایت حقوق همسر،
به رعایت حقوق فرزند،
به رعایت حقوق زن و کودک،
به رعایت حقوق همسایهى دور و نزدیک،
به رعایت حقوق زندانى و اسیر،
به رعایت حقوق مخالف و منتقد،
به رعایت حقوق بیگانه و دشمن،
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 14@
به رعایت حقوق بشر از هر رنگ و نژاد و اندیشه و مذهبى، به ویژه مردم محروم و آسیبپذیر، نقش شگفتانگیزى دارد؛ همچنانکه در رابطهى انسان با خدا،
رابطهى انسان با خویشتن،
رابطهى انسان با نوع،
رابطهى انسان با دیگر پدیدهها و نعمتهاى خدا،
رابطهى انسان با بهداشت جسم و جان،
در مبارزهى انسان با هر گونه پلیدى و پلشتى فردى، خانوادگى، اجتماعى، اقتصادى، سیاسى، فرهنگى و اخلاقى، داراى نقش آفرینندهاى است؛ درست همانسان که در ایجاد روح همکارى و همدلى و در انگیزش روح برادرى و برابرى در میان خانوادهى بزرگ بشرى، داراى نقش سازنده و برازندهاى است.
کوتاه سخن در وصف نماز و نیایش و نقش سازنده و حیاتى آن، این که این برنامهى مترقى عبادى، در تمام شئون زندگى فرد خداجو و جامعهى دین باور و دین مدار – به مفهوم حقیقى آن- سارى و جارى و اوج بخش و بازدارندهى از استبداد و انحصار و تحمیل و فریب است.
درست به همین جهت است که قرآن از نماز و نیایش یا یاد بزرگ خدا به عنوان یک فرهنگ بزرگ و شکوفا براى اصلاح فرد و جامعه و مدیریت و مهندسى اجتماع و سیاست تعبیر مىنماید و مىفرماید:
«و اقم الصلاة ان الصلاة تنهى عن الفحشاء و المنکر و لذکر الله اکبر و الله
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 15@
یعلم ما تصنعون-» (1).
و نماز را به پادار، چرا که نماز از کارهاى زشت و ناپسند باز مىدارد و بىتردید یاد خدا، برتر و بزرگتر است؛ و خدا آنچه را انجام مىدهید مىداند.
1) عنکبوت / آیهى 45.
