از نقشهاى معنوى و تربیتى نماز و نیایش، آن است که انسان نمازگزار و نیایشگر را در برابر ناهنجارىهاى اخلاقى و رفتارى و گناه و حق کشى بیمه مىکند و او را از در غلتیدن به بدبختى و انحراف
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 62@
نجات داده و به انسانى مقاوم و شکستناپذیر در برابر نفس سرکش و خودخواه و نوع خودکامه تبدیل مىسازد.
قرآن در این مورد مىفرماید:
«ان الانسان خلق هلوعا –
اذا مسه الشر جزوعا –
و اذا مسه الخیر منوعا –
الا المصلین –
الذین هم على صلاتهم دائمون –
و الذین فى أموالهم حق معلوم –
للسائل و المحروم –
و الذین یصدقون بیوم الدین –
و الذین هم من عذاب ربهم مشفقون –
ان عذاب ربهم غیر مأمون –
و الذین هم لفروجهم حافظون –
الا على أزواجهم أو ما ملکت أیمانهم فانهم غیر ملومین –
فمن ابتغى وراء ذلک فأولئک هم العادون –
و الذین هم لاماناتهم و عهدهم راعون –
و الذین هم بشهاداتهم قائمون –
و الذین هم على صلاتهم یحافظون –
أولئک فى جنات مکرمون -» (1).
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 63@
راستى که انسان سخت آزمند آفریده شده است.
هنگامى که بدى به او برسد، سخت بىتابى مىکند؛
و هنگامى که خیرى به او برسد، سخت بازدارنده است،
جز نمازگزاران [راستین]:
همان کسانى که بر نماز و نیایش خود پایدارى مىورزند،
و همانان که در ثروتشان بهرهاى است معلوم،
براى درخواست کننده و محروم،
و آنان که روز پاداش را باور مىدارند،
و آنان که از عذاب پروردگارشان [براى اصلاح ناپذیران] ترسانند،
چرا که از عذاب پروردگارشان آسوده خاطر نمىتوانند بود.
و کسانى که دامان خود را نگاه مىدارند،
مگر بر همسران خود و یا کنیزانشان، که نکوهش شده نیستند.
پس هر کس فراتر از آن را بجوید، آنان خود از مرز گذرندهاند.
و آنان که امانتها و پیمانهاى خود را پاس مىدارند،
و آنان که براى گواهىهاى [عادلانهى] خود [آماده] ایستادهاند.
و آنان که بر نمازهاى خود مراقبت مىنمایند،
آنان هستند که در بوستانهایى [از بهشت پرناز و نعمت] گرامى داشته مىشوند.
با این بیان، نماز و نیایش آگاهانه و خالصانه و هماره، انسان را از در غلتیدن به پستىها و پلشتىها حفظ نموده و به ارزشها و آزادمنشىها آراسته مىسازد، و این همان اثر دگرگونساز تربیتى و اخلاقى نماز در سالم سازى ساختار اندیشه و منطق و رفتار و منش
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 64@
انسان است.
کوتاه سخن آن که از دیگر آیات و نیز آموزههاى حکمتآموز اهل بیت یا آموزگاران و مفسران راستین قرآن به روشنى دریافت مىشود که نماز و نیایش در ساختار فکر و اندیشه و منش و رفتار انسان اثر ژرفى در جهت اوج و رشد خواهد داشت.
1) معارج / آیههاى 19 – 35.
