امام باقر در مورد اهمیت نماز و نیایش و نقش اصلاحگر و سازندهى رابطهى شکوفاى انسان با خدا چنین فرمود:
«اول ما یحاسب به العبد الصلاة، فان قبلت قبل ما سواها؛» (1).
نخستین چیزى که بندهى خدا در روز رستاخیز دربارهى آن مورد محاسبه قرار مىگیرد، نماز است. پس اگر نماز او مورد پسند قرار گرفت، دیگر کارهایش پذیرفته مىشود.
چرا که نماز رمز ارتباط با خداست، و دین آسمانى و آیین سازنده، بدون ارتباط آگاهانه و عاشقانه و مسئولانه با خدا نشاید؛ به همین جهت هم در روایت است که «الصلاة لا تترک بحال؛» نماز نباید در هیچ حال و شرایطى رها گردد و انسان از خدا بگسلد و ببرد؛ نه در صلح و آشتى و نه در میدان مبارزه و دفاع؛ نه در عروسى و نه در سوگ؛ نه در سلامت و نه در بیمارى و در اطاق جراحى؛ نه در سفر هوایى و دریایى و زمینى و نه در شهر و خانهى خود؛ حتى اگر به هیچ عنوان نشد، خداى را یاد کن و هر چه از نماز و نیایش برایت ممکن است، همان را بر زبان و دل بیاور، گرچه نشسته و یا خوابیده و با اشارهى به نشان رکوع و سجود و… باشد.
و نیز از آن حضرت آوردهاند که در قالب مثالى زیبا فرمود:
«الصلاة عمود الدین، مثلها کمثل عمود الفسطاط، اذا ثبت العمود، ثبتت الأوتاد و الأطناب، و اذا مال العمود و انکسر لم یثبت و تد
**زلال جارى نماز و نیایش در آیینهى قرآن و روایات، ص: 138@
و لا طناب؛» (2).
نماز واقعى، ستون دین است و وصف و نقش آن، همانند ستون خیمه است که هر گاه ستون خیمهاى ثابت و استوار گردد، طنابها و میخها و پردههاى آن، ثابت خواهد ماند، اما اگر ستون خیمهاى دستخوش انحراف و شکستگى گردد، دیگر نه میخى استوار مىماند و نه طناب و پردهاى.
نیز در بیان رهآورد نماز و نیایش فرمود:
«کل عین باکیة یوم القیامة، غیر ثلاث: عین سهرت فى سبیل الله، و عین فاضت من خشیة الله، و عین غضت عن محارم الله؛ (3).
همهى چشمها در روز رستاخیز اشکبارند، جز این سه چشم:
الف. چشمى که در راه خدا بیدارى کشد و براى خودسازى و خودشکوفایى، شب را به نماز و نیایش و شب زندهدارى بگذراند.
ب. چشمى که از ترس خدا، اشک بریزد و به گناه باز نشود.
ج. چشمى که از نافرمانى خدا بسته شود، و دنبال حرام نباشد.
1) بحار / ج 7 / ص 267.
2) بحار / ج 82 / ص 218.
3) بحار / ج 7 / ص 195؛ کافى / ج 2 / ص 80 / روایت 62.
