و چنانچه در احوالات رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) از عایشه نقل شده که گوید:
«کان رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) یحدثنا و نحدثه، فاذا حضرت الصلاة فکأنه لم یعرفنا و لم نعرفه.» (1).
«رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) چنان بود که با ما گفتگو مىکرد و ما با او سخن مىگفتیم، ولى چون وقت نماز مىشد دیگر چنان بود که نه او ما را مىشناخت و نه ما او را مىشناختیم.»
و از امیرالمؤمنین (علیه السلام) روایت شده که فرمود:
«کان رسول الله (علیه السلام) لا یؤثر على الصلاة عشاءا و لا غیره و کان اذا دخل وقتها کأنه لا یعرف اهلا و لا حمیما.» (2).
«رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) چنان بود که خوراک شب و هیچ
**سخنى درباره ی نماز، ص: 33@
چیز دیگرى را بر نماز مقدم نمىداشت، و چنان بود که چون وقت نماز داخل مىشد گویا خانواده و دوستى را نمىشناخت.»
در احوالات امیرالمؤمنین آمده است که:
«کان اذا حضر وقت الصلاة تلون و تزلزل، فقیل له: مالک؟ فقال: جاء وقت امانة عرضها الله على السماوات و الارض و الجبال فأبین ان یحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان، و أنا فى ضعفى فلا أدرى احسن اداء ما حملت أولا.» (3).
چنان بود که چون وقت نماز مىشد دگرگون و متزلزل مىشد، و به آن حضرت عرض شد:
شما را چیست؟
امام فرمود:
«وقت امانتى آمد که خدا بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه کرد و آنها از حمل آن خوددارى کرده و پروا کردند و انسان آن را حمل کرد، و من با ناتوانى خود، نمىدانم به خوبى از حمل آن برمىآیم یا نه؟»
و در احوالات امام سجاد (علیه السلام) نقل کردهاند که:
کان (علیه السلام) اذا حضرت الصلاة اقشعر جلده و اصفر لونه، و ارتعد کالسعفة.» (4).
«آن حضرت (علیه السلام) چنان بود که چون وقت نماز مىرسید پوست بدنش مىلرزید، و رنگش زرد مىشد، و بدنش همچون شاخه یدرخت مىلرزید.»
و در مقابل این عنوان، ضایع کردن نماز و استخفاف به آن است. چنانچه در تفسیر آیه یشریفهى: «فخلف من
**سخنى درباره ی نماز، ص: 34@
بعدهم خلف اضاعوا الصلاة» (5) «از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمود:
«اضاعوها بتاخیرها عن مواقیتها.» (6).
«با تأخیر از وقت نماز آن را ضایع و تباه کردند.»
و در تفسیر آیه یشریفهى:
«فویل للمصلین، الذین هم عن صلاتهم ساهون» (7).
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمود:
«تاخیر الصلاة عن اول وقتها لغیر عذر.» (8).
«یعنى تأخیر نماز از اول وقت بدون عذر.»
و در روایت دیگرى از امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمده که فرمود:
«لیس عمل احب الى الله من الصلاة فلا یشغلنکم عن اوقاتها شىء من امور الدنیا، فان الله عزوجل ذم اقواما فقال: الذین هم عن صلاتهم ساهون» یعنى انهم غافلون استهانوا بأوقاتها.» (9).
«عملى در پیشگاه خدا محبوبتر از نماز نیست، پس مبادا سرگرم کند شما را از اوقات نماز چیزى از کارهاى دنیا که خداى عزوجل مردمانى را مذمت و نکوهش کرده و فرموده: «و آنان که از نماز خود بىخبرند» یعنى غافلند و اوقات نماز را سبک شمارند.»
و از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمود:
«خصلتان من کانتا فیه و الا فاعزب ثم اعزب ثم اعزب!
**سخنى درباره ی نماز، ص: 35@
قیل: و ما هما؟ قال: الصلاة فى مواقیتها و المحافظة علیها والمواساة.» (10).
دو چیز است که اگر در کسى نبود از او کنارهگیرى کن، پس کنارهگیرى کن، پس کنارهگیرى کن، عرض شد: آن دو چیست؟ فرمود: نماز در وقتهاى آن و محافظت و مواظبت بر آن، و دیگرى مواسات و همدردى (با برادران دینى).
و در نامهاى که امیرالمؤمنین (علیه السلام) که به محمد بن ابىبکر مىنویسد آمده است:
«ارتقب وقت الصلاة فصلها لوقتها، و لا تعجل بها قبل الفراغ، و لا تؤخرها عنه لشغل.» (11).
«مراقب وقت نماز باش و آن را در وقت برگزار کن، و پیش از فراغت بدان شتاب مکن، و به خاطر کار دیگرى آن را از وقت خود تأخیر مینداز.»
1) بحارالانوار، ج 84، ص 258.
2) مجموعه یورام، ج 2، ص 78.
3) بحارالانوار، ج 84، ص 247.
4) همان مدرک.
5) سوره یمریم، آیه ی59 یعنى پس از ایشان بازماندگانى آمدند که نماز را ضایع کردند.
6) مجمع البیان، ج 6، ص 519.
7) سوره یماعون، آیه ی4 – یعنى واى بر نمازگزاران، آنها که از نمازشان بىخبرند.
8) بحارالانوار ج 83، ص 6.
9) بحارالانوار، ج 10 ص 100.
10) بحارالانوار ج 77، ص 392 و ج 83، ص 12.
11) بحارالانوار، ج 83، ص 14.
