سورهى «حمد» داروى دردها و شفاى بیمارىهاى ماست.
سورهى حمد آغاز کننده و گشایندهى سورههاى قرآن است.
این سوره، امالکتاب است (مادر همهى سورههاى قرآن).
در روایتى از پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم آمده است: «این سوره درمان هر دردى است جز مرگ» و در روایت دیگرى امام صادق علیهالسلام مىفرماید: «هر که را حمد درمان نکند، چیزى درمان نخواهد کرد»(1).
این همه تأثیر براى یک سورهى کوتاه هفت آیهاى چرا؟
اگر مهمترین، والاترین، اصلىترین و اصیلترین نیاز انسان را در همه عهدها و دورانها، نیاز به راهیابى، جهتیابى، شناختن راه و رهیدن از چاه بدانیم و اگر بزرگترین دردها و بیمارىهاى انسان امروز و هر عصرى را بیمارى گم کردن راه (ضلالت) به حساب آوریم، آن گاه نگاهمان به قرآن، سورهى حمد و به شفابخشى آن، نگاه دیگرى خواهد بود.
این سوره که در حقیقت از سورههاى کوتاه قرآن است و قاعدتاً باید در
**سفر به چشمهى نماز، ص: 18@
جزء آخر و کنار سورههاى کوتاه دیگر جاى مىگرفت مىبینیم در طلیعهى قرآن جاى گرفته و گشایندهى همهى سورههاى کوچک و بزرگ قرآن شده است.
سورهى حمد عصارهى همه قرآن است. معارف قرآن یا به مبدأ هستى و هستىآفرین (الله) باز مىگردد، یا به هدف و مقصد و آهنگى که هستى، رو به آن دارد (یوم الدین) و یا دربارهى تربیت و نحوهى رفتن و رسیدن انسان از خدا به خدا و از مبدأ به مقصد است (رب) و یا دربارهى رابطهى خداوند با مردم (الرحمن الرحیم)، و یا دربارهى این که به هنگام سختىها، تنگناها، بلاها و گرفتارىها چه باید کرد (ایاک نستعین) و یا دربارهى سرمشق گرفتن از الگوها و نمونههاست (الذین انعمت علیهم) و یا فاصله گرفتن از گمراهان و غضب شدگان است (غیر المغضوب علیهم و لاالضالین) و همهى اینها در سورهى حمد آمده است. براى همین، این سوره داروى هر درد و شفاى هر بیمارى است، مگر آن که بیمارى آن چنان حاد باشد که شخص یا جامعهى بیمار را تا حد مرگ پیش برده باشد.
حال، با این توجه، نگاهى به سورهى حمد مىاندازیم و تأثیر شگرف این سوره را در درمان بیمارىهاى انسان امروز – که بزرگترین آنها، بیمارى بحران هویت یا خود گمگشتگى انسان است(2) بررسى مىنماییم، ان شاء الله.
**سفر به چشمهى نماز، ص: 19@
1) طبرسى، مجمع البیان، ج 1، ص 17 – 18.
2) توضیح بیشتر «بحران هویت» را در فصل «نماز و یافتن هویت» بخوانید.
