جهان انسان

به شاهکارها و تمامى اسرار خلقت آدمى، تنها آفریدگار بزرگ آگاه است، ولى تا همان مقدارى که بشر بر آن علم دارد از صدها کتاب قطور تجاوز مى‏کند.

نظامات و قوانین استخوان‏ها، اشکال گوناگون استخوان، استخوان‏هاى مسطح، استخوان‏هاى دراز و کوتاه، با مفصل و بى‏مفصل، مفصل‏ها، حفرات استخوانى، جدارهاى استخوانى، نسج اسفنجى استخوان‏ها، تغذیه‏ى استخوان‏ها، ترکیبات شیمیایى آن‏ها، غضروف‏ها، شکل‏هاى گوناگون و عناصر ترکیبى آن‏ها، شرح یکایک عضلات بدن و ماهیچه‏ها، کیفیت عمل انقباض و انبساط در عضلات، عضلات جبهه، عضلات بالا کشنده، یا جمع کننده‏ى ابروان، عضله‏ى پلک‏ها، عضلات دماغ، عضلات لب‏ها، عضلات سینه، سلول‏هاى تشکیل دهنده‏ى عضلات، نوع سلول‏ها،

**سیماى نماز، ص: 138@

شرح نظامات و سازمان گیرایى حواس پنجگانه، لامسه، برجستگى‏هاى زیر پوست یا مراکز قوه‏ى لامسه، اسرار درون این برجستگى‏ها، پاپیل‏ها،حس ذائقه،مراکز گیرایى آن، پاپیل‏هاى زبان، قوه سامعه، تشکیلات گوش خارجى، خیمه‏ى گوش، لاله‏ى گوش، سوراخ متناسب با گوش، پرده‏ى صماخ، مایع سمى درون آن، عناصر ترکیبى این مایع، دریچه‏هاى گوش وسطى، مجراى شیپور استاش، استخوان‏هاى چکشى، سندانى، عدسى، رکابى، گوش داخلى، دهلیز آن، سه نیم دایره‏ى استخوانى، لوله‏ى مارپیچى، مایعات درون هر یک، عناصر ترکیب‏کننده‏ى هر یک از مایعات، قوه‏ى شنوایى، صوت، اسرار صوتى، امواج، ارتعاشات موجى، قوه‏ى باصره،تشکیلات ظاهرى چشم،پلک،صفوف مژه، غدد اشک، مجارى دهگانه‏ى اشک، انتر اشک، شستشوى چشم با اشک، کره‏ى چشم، صلبیه، قرنیه، شفافى قرنیه، کیفیت عبور نور، مشیمیه، عنبیه، پرده‏ى مدور عنبیه، سوراخ مجراى عبور نور، مردمک، رنگ عنبیه، اسرار این رنگ و رنگ‏ها، شبکیه، جلیدیه، نقش مایع زلالیه، مایع زجاجیه، عناصر ترکیب کننده‏ى مایعات، اسرار درون یکایک طبقات چشم، کیفیت دید، بحث نور، معماى نور، دستگاه عظیم گوارش، معده، روده‏ها، غده‏هاى ترشحى، مرکز صفرا، دهان، حلق، لوله‏ى هاضمه، تشکیلات یکایک آن‏ها، کیفیت هضم غذا، دستگاه‏هاى تنفسى، بینى، حنجره، قصبةالریه، نایژه‏ها، برونش، شش‏ها، حباب‏هاى ریوى، رگ‏هاى خونى، کیفیت جذب اکسیژن، علل احتراق، تولید حرارت، مقدار حرارت، اسرار و تشکیلات یکایک آن‏ها، خون، اسرار خون، کیفیت پیدایش خون، گلبول‏هاى سفید، گلبول‏هاى قرمز، عدد هر یک، دستگاه‏هاى گردش خون، قلب، اسرار قلب، شریان‏ها، وریدها، مویرگ‏ها، گردش بزرگ خون، گردش کوچک خون، دستگاه دفع مواد زائد،

**سیماى نماز، ص: 139@

سازمان آن، لوله‏کشى بدن، دستگاه تولید، نطفه‏سازى، ماهیت نطفه و… که هر یک موضوع علم خاصى و تشکیل دهنده‏ى میلیاردها میلیارد اسرار است.

البته آنچه را که مى‏بینیم عبارت است از ظاهرى از بدن و جسم، ولى کارگردان این جسم که عبارت است از روح و عواطف و وجدان و اندیشه و اخلاق، و هزاران قدرت نامرئى، که در هیچ لابراتوارى قابل تجزیه و با هیچ میکروسکپى قابل رؤیت نیست، براى ما قابل شرح و درک نمى‏باشد.

تنها در برابر این دستگاه با عظمت بدن و روح و نفس که قرار مى‏گیریم پى به این مسئله مى‏بریم که این نظام عبرت‏آور را ناظم و صاحبى است «خدا» نام، و باید با کمال خضوع و خشوع در برابر این همه نعمت که به ما ارزانى داشته در مقام سپاسگزارى برآمده و از عمق جان فریاد بزنیم: «الحمد لله رب العالمین».