هدایت، راهنمایى با مهر و محبت و صلاح است به سوى مطلوب و مقصود، و آن بر چند نوع است:
هدایت طبیعى یا تکوینى که شامل کلیهى موجودات کیهانى و عناصر عرصهگاه شگفتانگیز آفرینش است.
هدایت غریزى و احساسى که مخصوص موجودات جاندار و یا شامل موجودات صاحب نفس است.
هدایت وجدانى، عقلى، احساسى، دینى که شامل انسانهاست، و هدایت دین کاملترین هدایت براى آدمى است که او را به سوى سعادت دنیا و آخرت سوق مىدهد.
عبده مفسر مصرى مىگوید: در آیهى شریفهى «و هدیناه النجدین»(1) به
**سیماى نماز، ص: 145@
انواع هدایت نسبت به انسان اشاره دارد: ما انسان را به سوى دو راه آگاهى دادیم: راه خیر، راه شر، راه سعادت، راه شقاوت.
حضرت حق از طریق دین، عقل، وجدان و احساس انسان را از دو راهى که در برابر اوست آگاهى داده و به خیر و شر و سعادت و شقاوتش هدایت مىکند.
«صراط» جادهى عمومى رو به خیر است و اضافه شدنش به مستقیم اسرارى دارد که از حوصلهى این رساله خارج است.
«صراط مستقیم» در برابر هر راه کجى است که راهروش را به خزى دنیا و عذاب آخرت دچار مىکند.
صراط مستقیم در حقیقت عبارت است از راه دین، مرز حق، راه عدل، حوزه و حدود مقررات الهى که در قرآن و سنت ترسیم شده و اجراى آن مقررات آدمى را به قرب حق رهنمون گردیده و از فیض و عنایت و رحمت الهى در دو جهان بهرهمند خواهد کرد.
انسانى که مىخواهد در این راه پیش برود، باید مجذوب و منطبق با محیط و محکوم آن نگردد و پیوسته محیط فکرى و روحى خود را تغییر دهد و در خط مستقیم، که همان دین خداست و ضامن خیر دنیا و آخرت، قرار گیرد، و از انحراف بپرهیزد – چون پیوسته در معرض گمراهى و غفلت است – و این دعا و درخواست را هم همیشه به یاد داشته باشد «اهدنا الصراط المستقیم» تا خود مشمول عنایت و مشیت مخصوص مبدأ کمال و هستى گردد.
1) بلد (89): 10.
