آن مردمى که کج فهم هستند، دین را غلط یافته و براى خود راه خدا را تفسیر مىکنند و مسیر کمال را در آنچه خدا نمىپسندد مىانگارند و براى شناخت حق، سر از معیار و میزان برتافته و آنچه خود مىخواهند انجام
**سیماى نماز، ص: 147@
مىدهند.
مصداق روشن گمراهى، نصارى هستند، و شاید توجه به غرور علمى و صنعتى آنان – به خصوص در این روزگار – شما را به این معنا رهنمون شود که اینان مسیر را آن مىپندارند که با تکیه بر دانش و صنعت خود ترسیم مىکنند و به راه ساختگى خود یا به آنچه که از دین به رأى خود تفسیر مىکنند عمل مىنمایند.
البته غضبشدگان و گمراهان فقط یهود و نصارى نیستند بلکه هر قشر و طایفهاى که از راه خدا جدا باشد و سر از معیارهاى الهى برتابد، به نسبت شدت و ضعف وضعش، مغضوب و گمراه است.
بىتردید، اگر نمازگزار داراى اخلاق و عمل یهود و نصارى و مردم منحرف باشد، مغضوب و گمراه است.
علامت اتصال به نماز حقیقى، داشتن آثار و صفات انبیا و صدیقین و شهدا و صالحین است.
امام على بن ابىطالب علیهالسلام جملهى «اهدنا الصراط المستقیم» را بدین گونه توضیح مىدهد:
آن توفیق که در روزگار گذشته ما را به پیروى از تو موفق کرد پیوسته دار تا در آینده هم از تو اطاعت کنیم(1).
حضرت صادق علیهالسلام در ترجمهى این آیه مىفرماید:
ما را به ملازمت راهى رهنما باش که به دوستى تو و به بهشت رساند، و از هواها و آرائى که ما را دچار رنج و فنا مىگرداند باز دار(2).
**سیماى نماز، ص: 148@
از رسول خدا صلى الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علیهالسلام روایت شده که صراط مستقیم یعنى قرآن(3).
از امام صادق علیهالسلام نیز روایت شده که صراط مستقیم یعنى معرفت امام(4).
در سورهى مبارکهى حمد آثار مهمى از قبیل توحید، نبوت، امامت، معاد، حقوق حق و خلق، اتکاى به الله، دلالت به راه خدا، و نفى بتپرستى به چشم مىخورد، که نمازگزار در این سفر و معراجى که دارد باید به تمام زوایاى آن با تمام وجود توجه کند، تا با خواندن یک نماز واقعى، به تمام آن حقایق آراسته گردد.
1) «أدم لنا توفیقک الذى أطعناک فى ماضى أیامنا حتى نطیعک کذلک فى مستقبل أعمارنا» بحارالأنوار: 89 / 252.
2) «عن الصادق علیهالسلام فى قول الله عزوجل: «اهدنا الصراط المستقیم» قال: یقول أرشدنا للزم الطریق المؤدى إلى محبتک و المبلغ إلى (رضوانک و) جنتک و المانع من أن نتبع أهوائنا فنعطب أو نأخذ بارائنا فنهلک» وسائل الشیعة: 27 / 49، باب 6، حدیث 33179.
3) قال على علیهالسلام: «الصراط المستقیم هنا القرآن» تفسیر الثعالبى: 1 / 168.
4) عن أبى عبدالله علیهالسلام: «اهدنا الصراط المستقیم هو أمیرالمؤمنین صلوات الله علیه و معرفته» بحارالأنوار: 89 / 229.
